Dang humması, sıtma ve Zika üzere hastalıkları taşıyan sivrisinekler, her yıl onbinlerce kişinin vefatına yol açıyor. Son günlerde olayların artmasıyla kaygılara neden olan Batı Nil Virüsü de sivrisinekler aracılığıyla bulaşıyor.
Bu böceklerin yarattığı sıhhat meselelerinden ötürü bilim insanları sivrisineklerin konaklarını nasıl seçtiğini uzun vakittir araştırıyor.
SİVRİSİNEKLER KIZILÖTESİ DALGALARA DÖNÜŞEN ISILARI SEZİYOR
Erkek sivrisinekler insanların kanını emmediği için zararsız lakin dişilerin yumurtalarını geliştirmek için kana muhtaçlığı var. Görme yetileri pek kuvvetli olmayan sivrisineklerin, nefes alırken verilen karbondioksit ve beden kokusunu algılayarak avlarını bulduğu biliniyor.
Independent Türkçe’nin aktardığı üzere sivrisinekler, havaya yayılan beden ısısının yanı sıra deriye temas edince de kişinin sıcaklığını hissedebiliyor.
Önde gelen hakemli mecmua Nature’da yayılanan bir çalışmadaysa, kızılötesi dalgalara dönüşen ısıyı da sezebildikleri kaydedildi.
Araştırmacılar, sarı humma sivrisineği (Aedes aegypti) cinsindeki dişileri kafeslere koyarak konaklarını nasıl aradıklarını izledi.
İki bölge tasarlayan grup bunlara insan kokusu ve karbondioksit saldı. Bölgelerden birinde ayrıyeten insan derisi sıcaklığındaki (34 derece) bir kaynaktan gelen düzeyde kızılötesi radyasyon vardı.
Bilim insanları kızılötesi radyasyon olan bölgedeki sineklerin, konak arama hareketlerinin iki kat arttığını gözlemledi.
Sivrisineklerin ısıyı bu biçimde algılama mahareti 70 santimetre arada bile çalışıyordu. Havaya yayılan ısıyı ise yaklaşık 10 santimetrelik bir aralıktan sezebiliyorlar.
Kaliforniya Üniversitesi Santa Barbara yerleşkesinden moleküler biyolog Nicolas DeBeaubien, ortak muharriri olduğu çalışma hakkında, “Beni en çok etkileyen şey, kızılötesinin ne kadar güçlü bir sinyal olmasıydı” diyerek ekliyor:
Tüm parametreleri hakikat bir biçimde ayarladığımızda, sonuçlar inkar edilemeyecek kadar açıktı.
Araştırma takımı, sivrisineklerin antenlerinin ucundaki TRPA1 isimli bir protein sayesinde kızılötesi radyasyonu sezdiğini de tespit etti.
Bu proteinin ısıyı algıladığı daha evvelki çalışmalarda gösterilmişti. Yeni araştırmadaysa bu proteini üreten genin baskılanması, sineklerin kızılötesi radyasyonu algılayamasına yol açtı.
DeBeaubien, “Sivrisinekler, küçücük boyutlarına karşın başka bütün hayvanlardan daha fazla insanın vefatından sorumlu” diyerek ekliyor:
Araştırmamız, sivrisineklerin insanları nasıl amaç aldığına dair anlayışı geliştiriyor ve sivrisinek kaynaklı hastalıkların bulaşmasını denetim etmeye yönelik yeni imkanlar sunuyor.